Cijfers over het niet goed gebruiken van medicijnen:

• Van de Nederlanders die medicatie gebruiken, doet 30-40% dat niet zoals de zorgverlener heeft afgesproken.
• 50-70% van de chronisch zieke patiënten stoppen hun medicatie te vroeg.
• Van de COPD-patiënten gebruikt 70% de inhalatie-medicatie niet of niet correct.

Tips:

• Bespreek leefstijladviezen, zoals beschreven bij “Anders voorschrijven”.
• Zie ook Factsheet Medicijngebruik Pharos bij mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden (= helft van de mensen in de apotheek).
• Leg in voor de patiënt begrijpelijk taalgebruik, de werking, mogelijke bijwerkingen en het correcte gebruik uit.
• Bespreek hoe het voor de patiënt haalbaar is om de medicijnen correct in te kunnen nemen.
• Gebruik de terugvraagmethode, bv: ‘Ik wil graag weten of ik het goed heb uitgelegd, kunt u me vertellen hoe en wanneer u het medicijn gaat gebruiken?’.
• Maak er een gewoonte van om bij de tweede uitgifte te vragen hoe het gebruik gegaan is. Leg eventueel het juiste gebruik nog eens uit.

Aarzeling om milieu-impact van medicijnen met een patiënt te bespreken is herkenbaar. Zoek naar woorden en momenten die bij je passen.

Tips:

• Begin met de vraag of de patiënt gehoord heeft over de klimaatimpact en vervuiling door medicijnen.
• Vraag of de patiënt akkoord is om een duurzamer alternatief uit te proberen als de werking vergelijkbaar is. Geregeld heeft de patiënt daar zelf ook al vragen of ideeën over.

• Zie bij ‘Niet Voorschrijven’  een aantal klachten waarbij je niet direct medicatie hoeft voor te schrijven.
• Leg patiënt uit wat het te verwachten natuurlijke beloop is.
• Geef goede vangnet adviezen; betrek daar evt de naasten bij.
• Zeg “de klacht goed vervolgen” in plaats van “afwachten”. Dat stimuleert het zelfvertrouwen en gevoel van eigen regie bij de patiënt.

83% van alle patiënten houdt wel eens medicatie over. Nog steeds spoelen sommige mensen deze resten door de gootsteen of het toilet.

De Klimaatdokter heeft een Patiëntfolder en wachtkamerfilmpje gemaakt met duidelijk informatie en tips hierover voor patiënten:

• Medicijnen kunnen door gebruik (door uitplassen en douchen) in het oppervlaktewater komen en dat geeft milieuschade.
• Lever overgebleven medicatie in bij de apotheek of bij klein chemisch afval in de milieustraat.
• Niet door de gootsteen of toilet, en niet bij het huisafval en niet in de glasbak (flesjes met medicijnresten).
• De medicijnen die bij de apotheek worden verzameld worden bij hoge temperatuur verbrand zodat de actieve stoffen zoveel mogelijk vernietigd worden.

Bij topicale toedieningsvorm komt weinig actieve stof in het lichaam. Vaak wordt veel afgespoeld. De actieve stoffen in sommige crèmes hebben een verstorende invloed op het waterleven in het oppervlaktewater.
Advies: geef informatie over juist en duurzaam gebruik:

• Crème of gel moet dun worden aangebracht;
• Lichaamsdeel daarna niet wassen of douchen
• Handen waarmee de crème is aangebracht niet onder de kraan afspoelen, maar aan tissue afvegen.
• Tissue bij het restafval weggooien.

Veel patiënten bespreken niet met hun huisarts welke zelfzorgmiddelen ze gebruiken. Patiënten begrijpen vaak niet waarom ongebruikte geneesmiddelen niet geschikt zijn voor hergebruik in de apotheek, ook niet als de uiterste gebruiksdatum nog niet verstreken is.

• Geef goede informatie (zie apotheek.nl) over het traject van overgebleven medicatie.
• Laat de patiënt meedenken over het voorkómen van ongebruikte geneesmiddelen
• Vraag wat er nog in huis is aan medicatie en hoe oud het is.
• Overweeg het advies om medicatie die al in huis is eerst te gebruiken.
• Bespreek de mogelijk schadelijke effecten van (zelfzorg)medicatie als die zonder een juiste indicatie wordt gebruikt. Neem door of het gebruik zinvol is. Adviseer kleine hoeveelheden per keer te kopen.

Tip: NSAID gels worden veel buiten de indicatie gebruikt, bijvoorbeeld bij sporters ter preventie van spierpijn. Wees hiervan bewust zodat je de correcte indicatie en gebruik kunt bespreken.

• Zet de Patiëntenfolder van de Klimaat Dokter op je website of wachtkamerscherm, of Bijlage 1 van de Toolkit Medicijnverspilling van Sterkz.org.
• Neem de korte video van de Klimaatdokter op in je wachtkamerscherm.
• Open een ‘Duurzame ideeënbus’ op je website of in wachtkamer.